De populariteit van zelfsturing

Zelfsturing krijgt momenteel veel aandacht in de hedendaagse organisatieontwikkelingen. Toch is zelfsturing niet nieuw! We zagen het eerder bijvoorbeeld bij de introductie van Lean. Waarbij medewerkers op het moment dat er iets niet goed gaat aan het ‘gele’ koord trekken en daarmee de assemblagelijn stil leggen om zelf het probleem op te lossen. Na Lean zien we dit terugkomen als fundament bij agile werken waarbij het scrum team zelf de werklast bepaalt en de opgedane ervaringen gebruikt om continu het eigen werk te verbeteren. De volgende stap is holacratie. Hierbij wordt (volledig) afstand gedaan van het traditionele top-down management en faciliteert de organisatie een werkomgeving waarbij medewerkers zich optimaal kunnen ontplooien.

Kortom zelfsturing is niet nieuw maar ontwikkeld zich zoals de natuur zich ook instelt op nieuwe omstandigheden. Nu gaat de evolutie van bedrijfsorganisaties beduidend langzamer dan de markt eigenlijk vraagt. Nog steeds zijn er voor meer dan 90% traditionele hiërarchische organisaties. Gelukkig zijn er steeds meer bedrijven die starten met de verkenning naar nieuwe en meer flexibele organisatie vormen.

Maar hoe implementeer je zelfsturing? Wendy van der Klein schrijft er het volgende over:

Persoonlijk leiderschap houdt in dat mensen de volledige verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en de verantwoordelijkheden binnen hun rol. Dat moet ook wel, want in een zelfsturend concept is er geen ‘baas’ meer die dat leiderschap neemt. Met het gezamenlijk verdelen van het werk, wordt het leiderschap onder de mensen verdeelt. Voortaan leid je jezelf en je eigen werk.

Zelfsturing succesvol implementeren betekent:

1. De verandering inzetten vanuit een integraal perspectief. We zijn gewend om bij een transitie de focus te leggen op wat er moet veranderen in de structuur van de organisatie. Aan de tekentafel bedenkt een klein groepje een nieuw design dat vervolgens wordt uitgerold. Ons advies is om vanaf het begin te werken aan de structuur én aan wat er nodig is in termen van persoonlijke kwaliteiten, vaardigheden en gedrag en welke waarden en cultuur aansluit op de verandering. Kortom een integrale aanpak. 
2. Oefenen met 100% verantwoordelijk zijn. Zelfsturing vereist vanaf dag 1 de specifieke vaardigheid van volledig verantwoordelijkheid zijn voor de rollen die je inneemt. Zonder deze vaardigheid zullen de voormalige managers namelijk niet bereid zijn om autoriteit te distribueren naar medewerkers. Voor het loslaten van autoriteit is het vertrouwen nodig dat medewerkers volwassen genoeg zijn om de taak om zich te nemen en zich verantwoordelijk tonen. Daar hoort trouwens ook bij dat medewerkers op tijd aangeven waar ze die verantwoordelijkheid niet (meer) kunnen dragen. 
3. Aandacht voor de behoefte aan verbondenheid. Drie belangrijke psychologische basisbehoeften van mensen in organisaties (en daarbuiten) zijn autonomie, bekwaamheid en verbondenheid. Zelfsturing is in hoge mate ondersteunend aan autonomie en bekwaamheid. De behoefte aan verbondenheid komt echter vaak in het gedrang. Besteed dus vanaf het begin aandacht aan het concept individualiteit in verbondenheid; je doet het wel zelfsturend, maar niet alleen. Voorbeelden zijn: elkaar feedback leren geven, verbindende communicatie oefenen, een buddy systeem opzetten. En vooral ook als team met elkaar de tijd nemen om buiten je rollen en verantwoordelijkheden elkaar beter te leren kennen, vertrouwen op te bouwen en plezier te hebben. Ook hier geldt: leid je zelf.

Voel je een behoefte om hier eens met iemand over te sparren? Neem vrijblijvend contact op met organisatieadviseur en leiderschapscoach Jan Beeker via 06-53296901.

Meer lezen? Lees dan het artikel van Wendy van der Klein hier.